گرد آرنده : نبیل عزیزی
اشعاری در وصف زبان دری
نظامي :
"نـظـامـي" که نــظـــم دري کار اوست
دري نـــظـم کــردن ســــــزاوار اوست
یا
خــــــرد نامـــــه هــــا را ز لـفـظ دري
بــه يـونـــان زبـــان کـــرد کسوت گري
یا
سـخــن را نـشان جـست بـــر رهـبــري
ز يـــونـــانــي و پــهــــلـــوي و دري
یا
مـعــنـي در خــــروش آورده پــــــرده
غــــزل هـــاي دري آغــــــاز کـــــرده
فرخي :
دل بدان يافتي از من که نيکو داني خواند
مـدحـت خـواجـه آزاده بـــــا لـفــــظ دري
يا
خاصه آن بـنـده که ماننده مـن بـنـده بــود
مــــدح گـويـنـده و دانـنـده الـفـــــاظ دري
يا
انـــدر عرب در عـربي گويــي او گشاد
او بـــــاز کــرد پـــارســـيان را در دري
یا
ایا به فعل تو نیکو شده معانی خیر
و یا به لفظ توشیرین شده زبان دری
حافظ :
ز شعــر دلکـش "حافـظ" کسي بــود آگاه
که لـطـف طـبع و سخن گفتن دري دانـد
یا
چـوعندليب فصاحت فـروشد اي "حافظ"
تـو قـدر او به سخـن گـفـتـن دري بشکن
یا
زمن به حضرت آصف کي ميبرد پيغام
که ياد گيرد دو مصرع زمن به نظم دري
سنايي :
باشرف گشتي چو تاج اصفهانت جلوه کرد
پيش تخت تاج داران لـفـظ تـازي و دري
شکر لله کــــه تـو را يافـتـم اي بحر سخا
از تو صلت زمن اشعار بــــا الفاظ دري
نجيب الدين جربادقاني :
طبعش از شعردري گرچه تحاشي کرده است
کي نباشد شرف بـنده بـــه تـــازي و دري
خاقاني:
بر بط اعجمي صفت هشت زبانش در دهــان
از سر زخمه ترجمان کرده به تازي و دري
یاراوي ز در هاي دري دلال ودلهــا مشتري
خاقاني اينک جـــوهـري درهاي بيضا ريخته
یا
در دري را از قلـم در رشـته جـان کــرده ام
پس باز بگشاده زهـــــم بـر شــاه والا ريخته
یا
بررقـعـه نـظـم دري قـايــم مـنـم در شاعـري
بـا من بـقـايـم عـنصري آب مـجـارا ريختهی
یا
ديــد مـرا گرفـتــه لـب آتـش پـارســــي زتب
نـطـق مـن آب تـازيـان بــرده به نکـتـه دري
یا
چون به تازی و دری یاد افاضل گذرد
نام خویشافسر دیوان به خراسان یابم
یا
دیوان من به سمع تو در دری دهد
جانم صفات بزمتو ز اوج سما کند
یا
راوی ز درهای دری دلال و دلها مشتری
خاقانیاینک جوهری درهای بیضا ریخته
قطران تبريزي :
گر چو ديگر بندگان بر درگهـي تو بــودمي
هـمچـو ديگـر بندگان انـــدر دل تـو پــادمي
گر مرا بر شعـر گويان جهان رشک آمـدي
مـن در شعـر دري برشاعــــران نگشادمي
واصل :
شرح بـيـان معـرفـت از ارغـــــوان بپرس
وز نـــي شـنـو درس مـقـامـات معـنـــــوي
دراج در نـظـم دري سفــت و فـاخـــتـــه
سـر کــرد عـاشـقـانــه غــزل هاي پهـلوي
ناصر خسرو :
مــن آنـــم کــه در پـــاي خــوکان نـريـزم
مــــر ايــــن قـيـمـتـي دُر لـفــــظ دري را
عنصري :
آيا به فـعـل تــو نيکــو شـــده معـاني خيــر
و يا به لـفـظ تـو شيرين شــــده زبان دري
شمس طبسي :
نيست عجب گر شـود عيسي تازي زبــان
از پـي گفـتـار او عـاشــق شعـــــــر دري
سوزني :
صفات روي تــو آسان بــود مـرا گـفـتــن
گـهي با لـفـظ دري و گهي به شعــر دري
جبلي :
پـيـوسته به الـفـاظ دري وصف تو گويــم
چـون مــدح خــداونـــد به الـفـاظ حجازي
انوري :
طـمـع بگشايـد زشرح و بسط او جذر اصم
چـون زبـان نـطـق بگشايــد به الـفـاظ دري
معزي :
دست رادش در دهــــانـم در دريـا بي نهـاد
چون بـبـاريــد از زبانــم پـيـش او دُر دري
سعدي :
هــزار بلـبـل دستان ســـراي عـاشــــق را
بـبـايــد از تو سخن گفـتـن دري آمـــوخت
لاادري :
گـر حــمــد تــو بر قـبـلــه ابــــدال نگارند
خـوانـد بـه نـمـاز انـدر شعــردري ابــدال
اقبال :
گـرچــه هـنـدي در عــذوبت شکــر است
طــرز گــفـــتـار دري شـيـريـــن تر ست
نظامی : .
زان سخنها که تازیست و دری
در سواد بخاری وطبری .
یا
نظامی که نظم دری کار اوست
دری نظم کردن سزاواراوست .
یا
به دو رهبان فرهنگی چنین گفت
بوقت آنکه درهایدری سفت .
یا
مغنی درخروش آورده پرده
غزلهای دری آغاز کرده .
یا
قلم است این بدست سعدی در
یا هزار آستین در دری
پایان بی پایان