ای قوم به حج رفته کجایید کجایید
درپای زیارت حضرت «*»مولانا جلال الدین محمد بلخی«رومی»
در طول حیات انسان جریاناتی رو نما میگردد که پیش بینی آن در توان نمی باشد، چنین بود خوشبختی ای که با مسافرت در آنسر دنیا، از زیارت حضرت مولانای بلخ به این کمینه دست داد. از باور بدور بود که همین هفته ای که گذشت، من بودم وسری از خضوع و خشوع در آستان آن صوفی و عالم بزرگوارعالم بشریت.
زمانیکه بس سیاحین ما را در مقابل دروازۀ باغ پر گل و باصفای زیارت مولوی در شهر«قونیه» در ترکیۀ مرکزی پایین نمود، مثل اینکه سراپا در بلوری از یخ قرار گرفته باشم، حیران و بیحرکت به عظمت بنایی که آن بزرگوار سفر کرده ای دور از وطن را در آغوش داشت، خیره شده بودم. احساسی که از حضور در آن هوا و فضای استثنایی داشتم، مخلوطی بود از خوشی و اندوه....هر دو گنگ، هردو بی سابقه و غیر قابل تعریف. این طالب العلم همانطور که بیدل شناس نمیباشم، مولانا شناس هم نیستم، ولی باید اعتراف نمایم که همان اندکی را که در طول زمان از هردو بزرگوار آموخته ام، کافیست که بر مقام و منزلت شان به باورمندی سر تسلیم فرود آورم.
زایران زیارت حضرت مولانا را بیشتر مردم از هر منطقه تشکیل میداد که با ارادتمندی و اخلاص از هر قسمتی در داخل زیارت نموده و در جایگاه مخصوصی، عبادت و نماز بجا می آوردند. البته تعداد توریستی که از آن بنای اسلامی ارزشمند به خاطر شهرت جهانی و ملکوتی حضرت مولانا «جلال الدین بلخی» و ملحقات مزار وی دیدن مینمایند، از شمار بیرون است، گروپ های سیاحین باید حتماً توقفی در شهر «قونیه» و زیارتگاه و آبدۀ تاریخی و اسلامی فیلسوف نامی مشرق زمین بنمایند. تعداد بس های سیاحین از ممالک مختلفه که مقابل زیارتگاه صف می کشیدند، غیر قابل شمار بود.
دروازۀ ورودی به صحن باصفایی باز میشد که در سمت چپ، زیارت حضرت مولانا با عظمت و جلال در حالی قرار داشت که بالای دروازۀ ورودی با خط زرین به نستعلیق نوشته بود: «یا حضرت مولانا» ؛ مقابل آن فواره ای از سنگ مرمر سفید، هدیۀ سلطان سلیم عثمانی ساخته شده بود. بطرف راست برعلاوۀ مسجد جامع شکوه مند و بزرگ، اطاق های «درویشان» و موزیم وابسته به کیش و طریقت مولانای روم، موزیک و قرائت خانه ها، اطاق مختص به «مثنوی»، بنا یافته بود که همه با تشریحات مکمله به السنۀ مختلفه قرار داشتند. در مقابل، «مطبخ شریف» که قسماً آشپز خانۀ وسیعی را در بر می گرفت و اطاق بزرگی هم مختص برای«درویشان» و نحوۀ نمایش آنان بود که با آلات موسیقی، بصورت جالب تزئین شده بود. در داخل آرامگاه «حضرت مولانا» آن توانای عالم معنی، درحالیکه مرقد وی در جوار پدرش، «سلطان العلما شیخ بهاء الدین» با پوششی که تحفۀ زوار معتقدی بوده و با رنگ یشمی مائل به سبز با خامک دوزی طلا کاری وظریف مزین گردیده بود، با دو عدد دستار سفید و کلاه سبز خاص، بر روی آن به چشم می خورد. پایین تر، مقبرۀ پسر مولانا «سلطان ولد» قرار داشت که نامبرده در تنظیم آثار و ترتیب زیارت پدر سعی بلغی بخرج داده است؛ بقیه صحن بزرگ زیارت را قبور فامیل و نزدیکان تشکیل می داد. دیوار های بزرگ از هدایا و تحف شاهان، خطاطان و ارادت مندان به آن صوفی نامور، حضرت مولوی «جلال الدین بلخی»، با آیات قرآنی و دعا و ثنای اسلامی در چوکات های زرین، زینت یافته بود. در اطاق پهلویی، آثار استثنائی، مقدس و وابسته به حــــضرت مولانا در الماری های شیشه یی تنظیم گردیده بود. در جــوار چندین نمونۀ آثار خـطی زرکوب مانند جلد هـــای مختلفۀ قرآن عظیم الشان، چشمم با ناباوری و تحسین به «دیوان کبیر» افتاد که با عـظمت خیره کننده ای حاشیه های آن با مهارت و ظرافت طلا کاری گردیده و در حالیکه متن آن با خط نستعلیق زیبا تحریر یافته بود، درصفحۀ اول خوانده میشد:
بشنو از نی چون حـــکایت میکند واز جدایی ها شــــکایت میکند
کز نیستان تـــا مـــرا بـــبریده انــد از نفـــیرم مرد و زن نالیده اند
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا کـــه گویـم شرح درد اشتیاق
چند کیلومتر دور تر از زیارتگاه مولانا، عمارتی برای «نیایش درویشان» اختصاص داشت که الحق دیدنی بود.....موزیک با نوا و همان نالۀ سحر انگیز و غم آلود «نی» در فضای نیمه تاریک که با تلاوت آیاتی از قرآن عظیم الشأن همراه میگردید، به صحنه کیفیت و وقار خاصی میبخشید. اگر گویم که انسان را در حالت خلسه و نیمه بیداری فرو برده و با حرکات متوازن «درویشان» پاک باخته مغز و روح تخدیر می گردید، گزاف نیست.
در چنین محفل عرفانی، تعداد سیاحینی که از ممالک مختلفه منجمله شرق دور و اروپا شرکت داشتند، با سکوت و احترام خاصی به حرکات و موزیک آرامش بخش متوجه و کاملاً مجذوب گردیده بودند، تو گویی به آرامش کمیاب و ملکوتی ای دست یافته اند.
باید متذکر گردید که یکی از خصائص برگزیدۀ این عالم و دانشمند عالی مقام وطن، باورمندی وی به اصالت روح و قلب و صفای ذاتی انسان نیک سیرت میباشد، تا حدی که وی با تمام خلوص و اعتقادی که به دین وآئین خویش داشت، به حضور ذات اقدس الهی در قلب و روح بشر معتقد بود. درین احوالی که ملیون ها مسلمان با مصارف هنگفت و غیر قابل باوری، از سرتاسر عالم رو به مکۀ مکرمه می آورند، او قرن ها قبل می فرماید:
ای قـــــوم به حــج رفتــــه کـــجایید؟ معشوق همــین جاست، بیـــایید بیایید
مـعشوق تو همسایۀ دیـــوار به دیــوار در بادیه سرگشته، شما در چه هــوایید
گر صورت بی صورت معشوق ببینید هم خواجه و همخانه و هم کعبه شمایید
نوت: مولانا جلال الدین محمد بن شیخ بهاء الدین محمد بن حسین بلخی « ۶۰۴-۶۷۲ هجری قمری»